Sofisme staat voor droogredenering, schijnredenering en zelfs voor denkfout. Het is een beredenering die er op het eerste oog aannemelijk uit ziet, maar absoluut niet klopt.
Een voorbeeld:
Er zijn meer automobilisten betrokken zijn bij een ongeval die daarvoor een glas vruchtensap hebben gedronken dan automobilisten die net een glas champagne op hebben.
Een sofistische beredenatie zou dan kunnen zijn, dat je voor het autorijden dus beter champagne kunt drinken dan vruchtensap.
Tijdens een uitzending van “Man bijt hond” (ook te vinden op youtube) noemt Johan Braekman bovenstaand voorbeeld. Enkele andere voorbeelden van hem zijn:
· Als je na een wielerwedstrijd zegt dat het hele peloton demarreerde, dan verbloem je dat je zelf niet meer mee kon komen.
· Op de vraag waarom bananen krom zij, is het antwoord dat ze anders niet in hun schil passen een sofistische opmerking.
Braekman noemt ook het wat ingewikkelder voorbeeld over het verbinden van 6 sinaasappelen aan 5 knijpers. Hij legt er eerst twee bij de eerste knijper. En als hij bij de 5e knijper aankomt, pakt hij één van de eerste twee sinaasappelen en legt die bij de laatste knijper. “En dat is zes!”
Kort na de uitzending bij “Man bijt hond” verschijnt de volgende “grap” op internet:
Tijdens een collega schrijft de docent “SOFISME” op het bord. Gelijk begint een student te sms’en. Als hij haar vraagt wat ze doet, zegt ze: “Ik SMS SOFIE.” De docent is verbaasd en zegt dat de student beter mee kan doen met de les.
De student wijst naar het bord en zegt dat ze doet wat hij opschrijft: “SMS SOFIE, staat er toch.”
De docent reageert verbaasd: “SOFISME heeft 7 letters, SMS SOFIE 8.”
De student kijkt met een onbegrijpende blik terug: “Gisteren legde u sofisme uit door 6 sinaasappelen bij 5 knijpers te leggen. Net als bij die sinaasappelen kan ik de twee S-en in SOFISME ook dubbel gebruiken en kom ik dus op: SMS SOFIE.”
En tegen een medestudent zegt hij: “Nou weet hij zelf niet meer wat hij ons gisteren onderwezen heeft!”
Nog een voorbeeld. Dit is echt een beredenering die bijvoorbeeld politici graag gebruiken:
Een politicus reageert razend naar een reporter, waarop de
interviewer reageert met: “Men mag tijdens het debat toch wel vragen aan u
stellen?”“Tuurlijk,” antwoordt de politicus. “Zolang de vragen maar betrekking hebben op het onderwerp of interessant zijn in het kader van het algemeen belang. Maar als de vragen gesteld worden om de discussie te verstoren of uit kwaadwilligheid gesteld worden, dan beantwoord ik ze niet.”
De reporter lijkt tevreden. Maar zegt de politicus niet gewoon dat hij alleen vragen beantwoordt die in zijn kraam passen.
Sofisme bestond al bij de oude Grieken. Ze konden door beredenatie bijna alles bewijzen. Vooral de meest onlogische dingen. Zoals: Jij past in die broek. Die broek past in de koffer. Dus jij past in de koffer.
Deze Griekse filosofen waren rond de 5e eeuw de eeuw de nieuwe denkers van Athene. Ze gingen in tegen wetenschappers die universele waarheden zochten.
Sofisten vinden dat kennis afkomt van mensen. De mens creëert zijn eigen waarheid en zelfs zichzelf. De sofisten vinden belangrijker wat mensen geloven en vinden, dan waarheden uit natuur en cijfers.
Tegenwoordig lijkt dit in ons onderwijs terug te komen. Net
als bij de sofisten is persoonlijk succes steeds belangrijker in ons
competentie gerichte onderwijs. Aan het verbeteren van eigen competenties hechten
we meer belang dan het verwerven van kennis.Sofisten waren destijds eigenlijk alleen in trek in welgestelde kringen. Maar oude normen, waarden en deugden kwamen in het oude Athene snel terug. Het tijdperk van de sofisten duurde niet lang.
Al geruime tijd stuur in op facebook jarige vrienden een foto met een spreuk erop. Sinds kort weet ik nu dat dat dus een sofistische spreuk is.
Johan Braekman in “Man bijt hond”
kribbelkrabbelmuisjes.skynetblogs.be
lmqr.wordpress.com
knack.be
mens-en-samenleving.infonu.nl
Geen opmerkingen:
Een reactie posten